Oplątwy (łac. Tillandsia) to epifity, czyli rośliny żyjące na konarach drzew. Ciekawostką jest fakt, że oplątwy nie posiadają korzeni, więc wodę i wszystkie niezbędne do życia składniki odżywcze pobierają przez liście. Czasami osiągają naprawdę okazały rozmiary, jednak produkcja nowych przyrostów odbywa się raczej w wolnym tempie.
Co istotne, roślina ta jest wrażliwa na dym tytoniowy i inne zanieczyszczenia powietrza. Zobacz, jak hodować tę zadziwiającą roślinę w warunkach domowych.
Wygląd oplątwy
Jak wspomnieliśmy, tillandsia, wywodząca się z terenów pustynnych Ameryki Środkowej i Południowej, wszystkie niezbędne składniki pokarmowe oraz wodę pobiera z powietrza. Jest to powód, dla którego określana jest mianem “air plant” (roślina powietrzna).
Wąskie, srebrzysto zielone, rynienkowate, wygięte do dołu liście tworzą dość zwarte rozetki. Okresowo nabierają delikatnie purpurowych rumieńców. Pokryte są one drobniutkimi, gęstymi włoskami, które nadają roślinie srebrzystego blasku i przypominają w dotyku miękki zamsz.
W momencie kwitnienia oplątwa wytwarza niepozorne, fioletowe kwiaty w kształcie długiej, smukłej rurki.
Gatunki do hodowli domowej
Do oplątw należy ponad 500 gatunków. Popularnym gatunkiem nadającym się do domowej uprawy jest tillandsia modra (łac. Tillandsia cyanea) wytwarzająca niebieskawo-purpurowe kwiaty. Po przekwitnięciu, rozeta która wydała kwiatostan zamiera, ale wytwarza odrosty, tak więc uprawa oplątwy może być kontynuowana. Roślina wymaga widnego, słonecznego pomieszczenia, a przy tym ciepłego. Można uprawiać ją w doniczce, a nawet jako epifit, a więc tak jak rośnie w swoim naturalnym środowisku.
Sporą popularnością, zwłaszcza w modernistycznych wnętrzach, cieszy się także płożąca i dekoracyjna oplątwa brodaczkowata (Tillandsia usneoides), potocznie określana jako hiszpański mech. Imponujących rozmiarów, zjawiskowy gatunek o pięknym, zwisającym pokroju. Tillandsia usneoides posiada długie pędy zdobione uroczymi, wąskimi liśćmi w pięknym srebrzysto-zielonym kolorze. Rozrastając się, roślina tworzy okazałe, gęste kępy, osiągające nawet 1-2 metry długości.
Stanowisko i podłoże
Te nieznoszące przeciągów rośliny z powodzeniem można uprawiać na korze z mchem (należy je przytwierdzić lub przykleić nietoksycznym klejem). Pamiętajmy jednak, że ten epifit nie lubi bezpośredniego nasłonecznienia – w takich warunkach może dojść do poparzenia liści lub innych fragmentów roślin. Bardziej tolerancyjne pod tym względem są odmiany o srebrzystych liściach lepiej znoszące prażące słońce. Odpowiednie dla tillandsii są parapety okien wystawy wschodniej i północnej. W zimie natomiast najlepszy będzie parapet okna skierowanego na południe.
W kwestii optymalnej temperatury, w czasie lata oplątwa lubi ciepło (optymalnie 21-24 st. C), zimą preferuje znacznie chłodniejsze miejsca (temperatura nie powinna jednak spadać poniżej 13-14 st. C).
Oplątwa zdecydowanie preferuje podłoża żyzne, próchnicze. Doskonałą bazą dla niej będzie więc torf wymieszany z mchem. Nie zapominajmy o solidnej warstwie drenażowej na dnie donicy, która będzie izolować nadmiar wody i tym samym zabezpieczy roślinę przed zalaniem.
Podlewanie oplątwy
Rośliny w donicach należy regularnie podlewać, ale tak, aby podłoże zdążyło lekko przeschnąć, natomiast okazy uprawiane na korze podlewa się proporcjonalnie częściej. Odstaną, miękką wodę można wlewać bezpośrednio do rozety utworzonej z liści. Ważne jest także systematyczne (2-3 razy w tygodniu) zraszanie roślin, szczególnie w okresie zimowym.
Pierwsze oznaki przesuszenia to wyginanie liści, a remedium na ten nietypowy stan jest dłuższa kąpiel rośliny w letniej wodzie. Tillandsie uprawiane w pomieszczeniu z suchym powietrzem zazwyczaj mają zaschnięte końcówki listków. W takim wypadku, oprócz zraszania, pomocnym może okazać się instalacja nawilżacza powietrza.
Przesadzanie oplątwy
W przypadku oplątwy modrej przesadzenie wykonuje się z reguły raz (w drugim roku uprawy). Po przekwitnięciu należy odczekać, aż pęd zacznie obumierać i skręcać się (należy go usunąć). Wkrótce potem oplątwę będzie można odmłodzić przez oddzielanie od rośliny matecznej pojawiających się odrostów.
Jeśli roślina wykształca same przylistki bez kwiatów, przyczyną może być niedobór światła, niska temperatura powietrza lub zbyt mała wilgotność.
Nawożenie i ochrona przed szkodnikami
Oplątwy nie mają dużych wymagań pokarmowych – wystarczy dokarmianie co kilka tygodni (od wiosny do końca lata) mocno rozcieńczonymi dawkami, najlepiej używać mało stężonego, bezpiecznego nawozu dla storczyków. Tillandsie dobrze reagują na nawożenie dolistne.
Niezwykle istotna jest systematyczna i profilaktyczna ochrona przed szkodnikami. W suchych pomieszczeniach może wystąpić problem z przędziorkami i mszycami, które można zwalczyć np. za pomocą roztworu z szarego mydła lub ekologicznego preparatu dla roślin pokojowych.