Na pierwszy rzut oka kwiaty te są nieziemsko piękne – delikatne, kolorowe, egzotyczne. Orchidee (storczyki) zachwycają ludzi na całym świecie, ale pod ich subtelnym urokiem kryje się… botaniczna perfidia.
Bajeczne orchidee to nie tylko królowe piękna. To także mistrzynie podstępu i manipulacji, które przez miliony lat ewolucji opanowały sztukę oszukiwania owadów, grzybów, a nawet ludzi. A wszystko w jednym celu: przetrwać i rozmnożyć się bez większego wysiłku.
Udawanie samic
Niektóre orchidee, jak np. storczyk z rodzaju Ophrys (zwany “oszukańczą orchideą”), poszły w swojej perfidii bardzo daleko. Kwiaty tych roślin imitują wygląd i zapach samic owadów, najczęściej pszczół lub muchówek.
Samce dają się nabrać. Lądują na kwiecie, próbując odbyć kopulację… i nieświadomie przenoszą pyłek z jednej rośliny na drugą. Efekt? Samiec zostaje z niczym, a orchidea wykonała swój cel. To nie tylko „oszustwo zapachowe” – roślina symuluje nawet strukturę ciała samicy, włącznie z drobnymi włoskami, kolorem i kształtem.
Fałszywa obietnica nektaru
Wiele gatunków storczyków nie produkuje nektaru, ale mimo to z powodzeniem przyciąga owady zapylające. Jak? Kolorem i kształtem przypominają kwiaty miododajne, które owady znają i lubią. Czasem nawet wydzielają zapach podobny do kwiatów, które faktycznie oferują nektar.
Orchidee udają... grzyby
Niektóre storczyki z rodzaju Epipogium i Corallorhiza nie mają nawet chlorofilu, więc nie prowadzą fotosyntezy. Jak więc żyją? Zamiast tego oszukują grzyby mikoryzowe – udają drzewa, z którymi grzyby żyją w symbiozie. Grzyby “myślą”, że karmią drzewo, a tak naprawdę żywią pasożytniczą orchideę.
Zmienność i maskowanie
Niektóre gatunki zmieniają swój wygląd w zależności od pory roku lub liczby owadów w okolicy, zwiększając szanse na zapylenie. Są też storczyki, które udają gniazda owadów lub miejsca składania jaj, by zwabić konkretne gatunki.
To, co czyni storczyki tak fascynującymi, to fakt, że ich manipulacje są całkowicie pasywne. Nie gryzą, nie trują, nie chwytają w pułapki. Zamiast tego wykorzystują biologię, zachowania i słabości innych organizmów.