Wiele roślin doniczkowych, do prawidłowej fotosyntezy i rozwoju wymaga sporej ilości światła. Nie wszyscy jednak posiadamy na tyle słoneczne mieszkania, aby móc spełnić te oczekiwania. Dlatego zamiast całkowicie rezygnować z uprawy roślin, poszukajmy gatunków, które w półcieniu lub cieniu radzą sobie naprawdę dobrze. Są to zwykle rośliny, których naturalne siedliska znajdują się w miejscach bardzo słabo oświetlonych jak np. dolne partie lasów.
A więc jakie rośliny nadają się na stanowisko półcieniste?
Zanokcica gniazdowa
Rejon jej występowania ciągnie się zatem od Indii, przez Polinezję, aż po Nową Zelandię i Australię. Zanokcica gniazdowa jest epifitem czyli tzw. poroślem. Oznacza to, że rośnie na innych roślinach, choć zwykle nie prowadzi przez to wcale pasożytniczego trybu życia.
Korzysta w ten sposób jedynie z innego gatunku, głównie jako podpory do własnego wzrostu w górę. Zazwyczaj odżywia się zupełnie samodzielnie. Paprocie te rosną też jednak także w normalny sposób wprost na materii organicznej – np. nagromadzonej w załamaniach konarów wielkich drzew tropikalnych, czy na martwych powalonych drzewach, lub nawet wprost wierzchu gleby.
Łacińska nazwa rodzaju Asplenium, do którego należy zanokcica, powstała na pamiątkę dawnych wierzeń miejscowych, że roślina ta pomaga na te organy wewnętrzne u ludzi, do których jest podobna. Chodzi tu głównie o kształt pojedynczej zarodni, która wygląda jak ludzka śledziona, którą w j. greckim nazywa się „splēn”.
Nefrolepis
Nefrolepsis wyniosły jest najbardziej znaną i najpopularniejszą paprocią, którą od pokoleń uprawia się w domach. Zdobiła mieszkania naszych prababć i peerelowskie meblościanki rodziców, a obecnie znów przeżywa swój renesans.
W naturze rośnie w lasach tropikalnych Ameryki Południowej. Zachwyca pięknymi, długimi pierzastymi liśćmi, które przewieszają się ku dołowi, wyginając łukowato. W zależności od odmiany, liście mogą osiągać nawet do 130 cm długości. Tworzą bujny i spektakularnie zwisający pióropusz, jednocześnie zachowując przy tym lekki i ażurowy wygląd całej rośliny.
Paproć nefrolepis najpiękniej wygląda uprawiana w wiszących pojemnikach lub ustawiona na wyeksponowanych, wysokich słupkach i kwietnikach. Jest rośliną ponadczasową i zawsze modną, która pasuje do każdego stylu i wnętrza. Ma także korzystny wpływ na zdrowie człowieka, ponieważ jonizuje ujemnie powietrze.
Fitonia Verschaffelta
Fitonia potrzebuje miejsca półcienistego lub cienistego, o dużej wilgotności powietrza – nadmierna ilość światła powoduje zasychanie liści. Często uprawiana jest w towarzystwie paproci i bluszczu. Podłoże powinno być żyzne i przepuszczalne, może być uniwersalne podłoże dla roślin doniczkowych. Doniczka powinna być niewielka i dość płaska (roślina ma dość płytki system korzeniowy).
Fitonię podlewać należy obficie, podłoże powinno być stale lekko wilgotne, nie wolno dopuścić do jego przesuszania. Zalecane zraszanie miękką, ciepłą wodę bez zawartości wapnia, szczególnie zimą, w przeciwnym wypadku końce liści mogą zasychać. Można też doniczkę z fitonią ustawić na podstawce wypełnionej kamykami i wodą (ale dno doniczki nie może dotykać lustra wody). Liście należy czyścić wilgotną szmatką z letnią wodą.
Bluszcz
Hedera jest wiecznie zielonym pnączem i występuje na terenie Europy z wyjątkiem jej północnych krańców i części wschodniej. W naturalnym środowisku cechuje się szybkim wzrostem i pokaźnym rozmiarem docelowym. U jego domowej odmiany ‘Wonder’ jednak tempo wzrostu jest zdecydowanie powolniejsze, a oczekiwany rozmiar można regulować za pomocą przycinania, które bluszcz bardzo lubi. Dodatkową zaletę tej odmiany jest tendencja do samoistnego zagęszczania, co pozwala uzyskać odpowiednio gęsty pokrój nawet bez szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych.
Liście odmiany ‘Wonder’ są trójklapowe i drobne, a ich długość i szerokość nie przekracza 3 centymetrów. Wierzchnia strona ma ciemnozielony odcień i jest połączona z siatką jasnożółtych nerwów, które od spodu są jaśniejsze i bardziej matowe. Międzywęźla są krótkie, a pokrój gęsty oraz krzaczasty.
Bluszcz wspaniale prezentuje się w pojemnikach i w towarzystwie szklanych osłonek, a jego stale zielone, błyszczące liście świetnie komponują się z innymi roślinami i potrafią tworzyć niesamowite i oczarowujące kompozycje. Najpiękniej prezentuje się jako swobodnie zwisająca, bujna, zielona girlanda. W warunkach domowych bardzo dobrze oczyszcza powietrze z toksyn.
Orliczka
Orliczka – rodzaj paproci należący do rodziny orliczkowatych. Należy do niego ponad 320 gatunków szeroko rozprzestrzenionych na obszarach klimatu umiarkowanego i subtropikalnego na całej kuli ziemskiej. Wiele gatunków orliczek jest uprawianych ze względu na walory ozdobne liści i niewielkie wymagania.
Filodendrony pnące
Filodendron pnący należy do najprostszych w uprawie domowej pnączy. Ceni się go za szybki wzrost, urodę i zieleń liści oraz małe wymagania. Sercowate, połyskujące liście układają się regularnie na pędach tworząc dachówkowaty układ skierowany do źródła światła.
W warunkach domowych filodendron pnący może osiągnąć 2-3 metry długości przyrastając o kilkadziesiąt centymetrów rocznie. Najefektowniej prezentuje się prowadzony przy paliku lub na podporze w postaci kratownicy. Można uprawiać go również jako roślinę zwisającą, a jeśli będziemy regularnie skracać przyrosty uzyskamy efektowną roślinę kępiastą. Klasyczna forma i żywo zielony kolor filodendrona pnącego w połączeniu z jego łatwą uprawą powoduje, że jest to gatunek warty wprowadzenia do wnętrz mieszkań, biur i innych wnętrz.
Scindapsus
Scindapsus złoty (Scindapsus aureus) to stara nazwa, która obecnie odnosi się do epipremnum złocistego (Epipremnum aureum). Roślina znana jest pod wieloma łacińskimi nazwami i posiada kilka synonimów. Wzięło się to od zawiłej historii jej nazewnictwa – systematyka rośliny na przestrzeni lat była kilkukrotnie aktualizowana.
Ciemnozielone liście scindapsusów są sercowate lub owalne, w zależności od odmiany pokryte biało-żółtymi smugami bądź kropkami. Na przykład u odmiany ‘Marble Queen’ blaszki liściowe są niemal całkowicie białe z zielonymi kropeczkami.
Liście starszych roślin są nawet dwa razy większe niż młodych. Liczba i rozmiar barwnych plam na liściach, uzależniony jest od stanowiska – im bliżej słońca, tym liście są jaśniejsze i mają więcej dekoracyjnych plam.
Trzykrotka pasiasta
Trzykrotka pasiasta jest rośliną doniczkową, którą uprawiamy głównie z uwagi na jej piękne i dekoracyjne liście. Mają one podłużny kształt, a przez środek każdego liścia przebiegają grube, pionowe pasy. To właśnie od nich roślina wzięła swoją nazwę.
Trzykrotka może wypuszczać płożące się pędy, o długości dochodzącej do 1 metra. Dzięki temu, bardzo ładnie prezentuje się na parapetach, półkach, a także na ścianach. Szczególnie atrakcyjnie prezentuje się w wiszących donicach. Liście trzykrotki pasiastej mogą być zielone lub szaro-zielone. Pasy przechodzące przez liście z wierzchu mają barwę srebrzystą, od spodu buraczkowe.
Naturalnym obszarem występowania tej rośliny są tereny Ameryki Południowej i Środkowej. Trzykrotka rośnie m.in. w Brazylii i Meksyku.