Ogród pionowy to roślinność zaaranżowana w rzędach, utworzonych najczęściej z filcowych kieszonek na stelażu, połączonych ze sobą m.in. systemem nawodnienia. Jeśli taka ściana zieleni jest zaprojektowana z dala od naturalnego źródła oświetlenia, wówczas absolutnie konieczne jest zainstalowanie specjalnych lamp, które oprócz systemu nawodnienia, będą utrzymywały rośliny w zdrowiu. Funkcjonalny i energooszczędny system oświetleniowy jest kluczowym elementem tej niezwykłej i zachwycającej aranżacji, jaką jest niewątpliwie ogród wertykalny. Przejdźmy więc do konkretnych informacji.
Czerwona czy niebieska?
Barwa światła (i odpowiadająca jej długość fali elektromagnetycznej) jest otrzymywana poprzez rozszczepienie światła. Światło pochłaniane przez rośliny ma również określone zakresy długości fal, mieszczące się przeważnie w widmie promieniowania widzialnego, które powoduje że mózg ludzki odbiera je jako kolory – niebieski, czerwony, zielony, ultrafioletowy (UV), podczerwony (IR).
Optymalna kombinacja czerwonego i niebieskiego oświetlenia żywych ścian zależy od gatunków zaaranżowanych roślin. Niebieskie światło zachęca do krępego, zwartego wzrostu wegetatywnego, dzięki czemu rośliny są bardziej gęste. Jest to idealny wybór dla roślin nie kwitnących. Natomiast czerwone światło sprzyja wydłużonemu wzrostowi i często pomaga stymulować kwitnienie (w przypadku roślin kwitnących). Naturalne światło słoneczne zapewnia pełne spektrum kolorów. Typowa wewnętrzna ściana z roślinami najlepiej „żyje” w zakresie od 4500 K do 6000 K w spektrum kolorów.
Pozostałe barwy
Barwa zielona – rośliny pochłaniają względnie małą ilość zielonego koloru. Ta długość fali tworzy (w niewielkiej proporcji do innych) białe światło poprzez mieszankę z kolorami czerwonym i niebieskim i jest korzystna dla warunków pracy przy wewnętrznych uprawach roślinnych. Używanie tylko czerwonych i niebieskich kolorów (ich długości fal) może uniemożliwić wizualne określanie stanu zdrowia roślin poprzez nieznajomość ich faktycznego wyglądu.
Barwa ultrafioletowa (UV) – podkreśla pigmentację, pogrubia liście i zapobiega działalności szkodliwych owadów. Jest stosowana jako dopełnienie dla oświetlenia „niebieskiego królewskiego” (royal blue) o długości fali 450 nm.
Barwa podczerwona (IR) – jest stosowana głównie w okresie kwitnienia roślin przede wszystkim jako idealne dopełnienie „ciemnoczerwonego” (deep red) o długości fali 660 nm (proces znany jako „Efekt Emersona”).
Do doświetlania ogrodu wertykalnego powinniśmy zastosować światło o barwie białej, jak najbardziej zbliżone do światła słonecznego.
Pamiętaj, że...
Związek między roślinami i światłem słonecznym jest niezbędny – rośliny wykorzystują promieniowanie poprzez fotosyntezę do rozwoju (fotomorfogeneza). Rośliny syntetyzują szersze widmo światła słonecznego niż to co ludzie widzą poprzez zmysł wzroku i absorbują przede wszystkim niebieskie i czerwone barwy fal emitowanych. W szerszym zakresie oraz w mniejszych proporcjach, fale dopełniające się pod względem barwy, zwane są ultrafioletowe i podczerwone. Rośliny pochłaniają małą ilość zielonych barw co wynika z tego, że są najczęściej zielone i rozpraszają zielone długości fal (szerzej o tym zagadnieniu możesz przeczytać tutaj).
Temperatura barwowa
Temperatura barwowa określa jak ciepłe jest dane światło, nie ma to jednak nic wspólnego z wydzielaniem ciepła, ale z barwą światła czy jest ona zimna czy ciepła. Temperatura barwowa wyrażana jest w Kelwinach.
Im wyższa wartość Kelwinów tym światło jest zimniejsze i bielsze i adekwatnie – im niższa liczba Kelwinów, tym światło będzie cieplejsze i bardziej żółte.
Promieniowanie o danych długościach fal może być stosowane przy niskich lub wysokich temperaturach barwowych, zależnie od wymagań roślin.
Przykładowe Kelwiny
W przypadku oświetlenia, temperatura barwowa różni się w zależności od rodzaju źródła światła, od ciepłego do zimnego, np.: płomień świeczki (1500 K), żarówka tradycyjna (2600 – 2700 K), żarówka halogenowa (2700 – 3000 K), świetlówka TL (4500 – 6500 K), światło dzienne (5500 – 7000 K).
Reasumując...
Pionowe ogrody zazwyczaj wymagają szerokiego spektrum światła, które można uzyskać dzięki odpowiednio dobranym żarówkom (np. świetlówki kompaktowe, lampy jarzeniowe, które najczęściej można spotkać w biurach, lampy HPS święcące pełnym spektrum światła od 280nm do 1000nm, ich widzialne światło przypomina światło słoneczne).
Wybierając najlepszą żarówkę do oświetlenia ogrodu pionowego, ważne jest, aby wziąć pod uwagę nie tylko najlepszą żarówkę do wspierania wzrostu roślin, ale barwę oświetlenia odbieraną przez ludzkie oko, np. fioletowe halogeny (powodujące szybki wzrost sadzonek), sprawiają wrażenie, że rośliny będą wyglądały na czarne lub fioletowe (co raczej nie jest pożądanym efektem).
Aby wewnętrzna ściana zieleni mogła się rozwijać i pięknie, naturalnie wyglądać, ważne jest, aby uzyskać właściwą równowagę zarówno intensywności, jak i koloru oświetlenia.
Żarówki tradycyjne
Chociaż są tanie w produkcji z wysoką mocą świetlną, żarówki te nie są odpowiednie do wzrostu roślin.
Wytwarzają dużo światła podczerwonego i niewiele niebieskiego światła (potrzebnego do wzrostu roślin). Ponadto umieszczone dalej niż metr od zielonej ściany, nie przyniosą roślinom prawie żadnej korzyści.
Żarówki halogenowe
Są bardziej energooszczędne niż tradycyjne żarówki, jednak wysokie promieniowanie cieplne może spalić liście roślin.
LED-y
Diody elektroluminescencyjne (LED-y) są bardzo wydajne i dostępne w różnych kształtach i kolorach, w tym odpowiednich do wzrostu roślin.
Lampy HID
Lampy wyładowcze dużej intensywności są najjaśniejszym źródłem światła na tej liście, a także są dość wydajne.
Istnieją 3 rodzaje lamp HID, niektóre z nich są lepszym wyborem na oświetlenie ogrodu wertykalnego niż inne.
Lampy rtęciowe nie są zalecane do stosowania w pobliżu roślin, ponieważ są najmniej wydajne i sprawiają, że rzeczy wydają się niebieskie, dla odmiany, wysokoprężne lampy sodowe (HPS) mogą za pomocą jednej żarówki oświetlić duży obszar roślinności.
Na koniec, najlepsze, lampy metalohalogenkowe są optymalnymi lampami do oświetlenia roślin ze względu na ich moc, wydajność i spektrum światła (niestety są one również najdroższe). Można je stosować w połączeniu z lampami sodowymi (HPS) do najbardziej korzystnego i wydajnego systemu oświetlenia pionowych, roślinnych ogrodów.
Świetlówka kompaktowa
Jedno z najtańszych i łatwych w montażu rozwiązań (w przeciwieństwie do lamp HPS nie ma potrzeby instalowania dodatkowego zasilacza – wystarczy zamontować żarówkę na odbłyśniku).
Dużą zaletą świetlówek kompaktowych jest również niższy pobór energii elektrycznej (w porównaniu do lamp HPS), dzięki czemu koszt uprawy roślin zostaje zredukowany. Wadą pozostaje awaryjność oraz niższa penetracja światła, a przez to słabszy efekt wzrostu roślin – w porównaniu z lampami typu HPS.