Rośliny z rodzaju litops (Lithops) należące do rodziny Aizoaceae, są znane pod potoczną nazwą jako “żywe kamienie”. Tę intrygującą nazwę zawdzięczają podobieństwu do obłych kamyków stanowiących ich naturalne środowisko. Jest to doskonały przykład tzw. zjawiska mimikry, czyli upodobniania się organizmów żywych do otoczenia w celach ochronnych.
Jak litopsy zostały odkryte?
W 1811 r. na południu Afryki, William John Burchell – odkrywca tej małej rośliny, usiłował podnieść z ziemi kolorowy kamyk o bardzo ciekawym kształcie i kolorze. Kamyk okazał się być… żywą rośliną. Historia odkrywcy potwierdza informacje, że żywe kamienie są symbolem szczęścia. Jak przyznał sam Burchell – od chwili odkrycia litopsów jego życie zmieniło się na lepsze.
Skąd pochodzą żywe kamienie?
Żywe kamienie pochodzą z Afryki Południowej. W swoich mięsistych liściach rośliny te gromadzą spore zapasy wody, pozwalające im przetrwać wielomiesięczne okresy suszy. Ochronę przed palącym słońcem i wyparowywaniem wody stanowi gruba skórka liści z głęboko umieszczonymi w nabłonku szparkami oddechowymi.
Podlewanie
Litopsy to prawdziwi mistrzowie przetrwania. Pomimo pewnego zróżnicowania klimatycznego, w ich ojczyźnie (Afryka Południowa) dominuje klimat zwrotnikowy kontynentalny wybitnie i skrajnie suchy. Jego cechą charakterystyczną są niskie opady roczne. Na terenach, na których opady wynoszą poniżej 100 mm rocznie, brak wody deszczowej rekompensuje litopsom gęsta mgła i rosa.
Lithopsy należy podlewać regularnie, pozwalając przeschnąć podłożu pomiędzy podlewaniami. W okresie wzrostu – od połowy maja do końca września Lithopsy należy podlewać raz na 2 tygodnie. Skąpe podlewanie zalecane jest w miesiącach od marca do maja oraz od października do listopada. W pozostałe miesiące lithopsy wymagają okresu spoczynku i w tym czasie nie wolno ich podlewać! Podlewanie wznawiamy wówczas, gdy pojawi się pierwsza para młodych liści, co następuje najczęściej w maju.
Przesadzanie
Litopsy lepiej rosną w większych skupiskach, dlatego przesadzamy je dopiero wtedy, gdy zaczynają się ze sobą stykać. W przypadku pojedynczych roślin dokonujemy tego zabiegu gdy roślina zaczyna nie mieścić się w doniczce. Używamy w tym celu doniczek o średnicy 1-2 cm większych od tych w których rośliny rosły dotychczas. Rośliny możemy przesadzać przez cały rok. Przesadzonych roślin nie należy od razu podlewać, lecz trzeba odczekać przynajmniej kilka dni.
Najlepszym podłożem dla tych sukulentów będzie ziemia przeznaczona dla kaktusów z 20% dodatkiem grubszego kwarcowego piasku.
Jaką doniczkę wybrać?
Zarówno plastikowa, jak i ceramiczna doniczka nadaje się do hodowli żywych kamieni. Należy jednak pamiętać, że doniczki plastikowe dłużej zatrzymują wodę, niż ceramiczne tej samej wielkości. Wobec tego rośliny w doniczkach ceramicznych należy podlewać częściej. Większe znaczenie ma rozmiar doniczek – nie powinny być one zbyt szerokie i głębokie w stosunku do wielkości rośliny.
Kwitnienie
Najlepsze do uprawy żywych kamieni będzie zatem słoneczne stanowisko z dopływem świeżego powietrza, np. na południowym parapecie okiennym.
Żywe kamienie “ożywają” jesienią, gdy ze szczelin w kulistych liściach zaczynają wyrastać białe lub żółte kwiaty. U lithopsów kwitnących na biało szczelina między liśćmi nie przecina całej powierzchni, natomiast u lithopsów o żółtej barwie kwiatów szczelina przechodzi przez całą ich powierzchnię.
Szkodniki i choroby Lithopsów
Choroby fizjologiczne żywych kamieni mają swoje podłoże w niewłaściwej pielęgnacji – np. wybujały wzrost jest wynikiem zbyt intensywnego nawożenia azotem lub niedostatecznej ilości światła, pękanie powodowane jest przenawożeniem lub zbyt obfitym podlewaniem. Szkodniki lithopsów to zazwyczaj szkodniki typowe dla sukulentów – przędziorki, wełnowce, ziemiórki. Są one łatwe do zwalczania przy wykorzystaniu dostępnych na rynku preparatów owadobójczych.