Las w słoiku to kompozycja, która może składać się z rozmaitych gatunków roślin. Są one zamknięte w szklanym pojemniku – czasem z pokrywką, a czasem bez niej. Oryginalna kompozycja po przejściu aklimatyzacji najczęściej nie wymaga podlewania, jednak zdarzają się gatunki, które należy nawadniać, kiedy podłoże przeschnie. Miniaturowy las w szklanym naczyniu to ozdoba idealna do większości pomieszczeń, a dodatkowo bezpieczna, ponieważ zazwyczaj do zawartości słoika zwierzęta czy dzieci nie mają dostępu.
Dodatkowe zalety
Las w słoiku to doskonałe rozwiązanie dla osób, które nie mają dużego doświadczenia w opiekowaniu się roślinami. Pielęgnacja ozdoby nie będzie wymagała wiedzy dotyczącej potrzeb rozmaitych gatunków, na przykład podłoża czy nawozów. Kompozycja zamknięta w szklanym naczyniu jest najczęściej po aklimatyzacji samowystarczalna. Niektóre lasy w słoiku nie potrzebują nawet podlewania, więc sprawdzą się dla zapominalskich osób.
Wybór stanowiska
Podstawową zasadą jest znalezienie stanowiska bez bezpośredniego słońca. Absolutnie nie należy ustawiać zamkniętego ogrodu w szkle w bezpośrednim nasłonecznieniu. Nie można go nawet narażać na krótkotrwałe promieniowanie słoneczne. Kiedy energia słoneczna wpada do wnętrza naczynia, w środku tworzy się tzw. efekt cieplarniany.
Energia kumulowana jest wewnątrz szkła i bardzo gwałtownie rośnie wtedy w szkle temperatura. Następnie w połączeniu z wysoką wilgotnością powietrza w zamkniętym naczyniu tworzy się “sauna” i cała kompozycja roślinna może zacząć się „gotować”. Białka w komórkach roślinnych ulegają denaturacji i roślina obumiera.
W przypadku poparzenia słonecznego, na liściach oraz na kępach mchu pojawią się niemalże natychmiast brązowe plamy i przypalenia. Jeśli nie dojdzie do katastrofalnych w skutkach poparzenia, w słoiku może wytworzyć się para wodna, która będzie osadzać się na ściankach naczynia, przez co kompozycja będzie wyglądać nieefektownie.
Jak więc znaleźć idealne miejsce? Dużo zależy także od tego jakie rośliny znajdują się we wnętrzu takiego ogrodu. Poniżej zestaw gatunków roślin wg wymagań świetlnych (od małych do dużych):
– rośliny zielne o zielonych, ciemnych liściach (paprocie, bluszcze, mchy)
– rośliny zielne o kolorowych liściach (fitonie, zroślichy, alokazje)
– ozdobne drzewka (siewki rodzimych drzew i krzewów, fikusy)
– rośliny z rodziny orchideowatych popularnie nazywane storczykami
– gatunki owadożerne (muchołówka, rosiczka)
– rośliny wodne
Należy więc dostosować stanowisko od gatunków zaaranżowanych roślin.
Co z podlewaniem?
Najważniejsza informacja jaką należy zapamiętać w tym miejscu to fakt, że w zamkniętym ekosystemie roślinnym istnieje zamknięty obieg wody, a więc generalnie jeżeli ogród zostanie po posadzeniu raz podlany nie wymaga już ponownego nawadniania. Zamknięte ogrody w szkle uchodzą za bezobsługowe właśnie dlatego, że po pierwszym podlaniu nie wymagają kolejnego.
Wilgoć pozostaje w glebie, a także wysyca powietrze i to właśnie z tego powietrza rośliny czerpią wodę niezbędną do życia. Woda ta skrapla się na ściankach słoja i z powrotem spływa do podłoża. Nadmierne podlewanie lasu w słoiku (albo jego nie podlewanie w ogóle w przypadku otwartych naczyń) to najczęściej popełniany błąd przez początkujących hodowców.
Podlewanie niewskazane, ale...
W przypadku mchów, niekiedy gatunek ten może ujawniać oznaki braku wody. W przypadku mchu kępowego, zmienia się jego barwa z zielonej na srebrną w wyniku niedoboru wody. Taka zmiana daje oczywisty znak do bardzo rozsądnego i minimalnego podlania ogrodu.
Niekiedy, w przypadku starszych lasów w słoiku ziemia może odstawać od ścianek słoika, a roślinność tracić swoją objętość. Jest to również sygnał, że wewnątrz brakuje nawodnienia. Warto podkreślić, że najważniejsza dla tak posadzonych roślin jest wilgoć w powietrzu, ta w ziemi ma duże znaczenie tylko po posadzeniu. Dlatego właśnie naczynia z lasem powinny być zamknięte.
Otwierać czy nie?
Parowanie lasów w szkle jest absolutnie naturalne, ponieważ są one wilgotnym ekosystemem roślinnym, który odwzorowuje naturalne środowisko życia roślin, które aby żyć, muszą wykonywać proces oddychania.
Po posadzeniu roślin w ogrodzie w szkle musi ustalić się równowaga wodna i biologiczna w ogrodzie. Wyrównuje się wówczas poziom wilgoci w glebie i powietrzu, a rośliny ukorzeniają się w nowym podłożu. Okres ustalania się takiej równowagi, zwanej homeostazą trwa zazwyczaj około miesiąca do dwóch. W tym czasie ogród może mocno zacząć parować i kiedy to zauważymy warto jest go wtedy na trochę uchylić (aż do o czasu, gdy skroplona para wodna zniknie ze ścianek naczynia), bo daje nam tym znać, że wody ma wewnątrz w nadmiarze.
Taka pielęgnacja lasu w szkle jest prawidłowa i pozwala na usunięcie nadmiaru wilgoci z ogrodu, która powoduje zazwyczaj gnicie korzeni i rozrost niebezpiecznych pleśni. O powstawaniu pleśni i jej zwalczaniu dowiesz się z wpisu Pleśń w doniczce.
Co dalej?
Po ustaleniu się stanu równowagi w szkle nie należy go ponownie otwierać. W starym ogrodzie w szkle, gdzie pielęgnacja jest już praktycznie zbędna, rośliny przyzwyczajone są do dużej ilości wilgoci w powietrzu. Mają więc cienką skórkę (która chroni je przed utratą wody), a ich liście są delikatne i wiotkie. W przypadku otwarcia szkła momentalnie wyparowuje z niego para wodna a rośliny tracą wodę ze swoich wrażliwych na zmiany tkanek. Długotrwałe otwarcie lasu w szkle może więc powodować uszkodzenia roślin.
W dodatku w zamkniętym szkle ustala się specyficzny skład gazowy powietrza (obniża poziom dwutlenku węgla), który powoduje, że rośliny przestają rosnąć i miniaturyzują się.
Zbyt częste otwieranie szkła spowoduje zaburzenie składu gazowego i brak efektu spowolnienia fotosyntezy, a także utratę wody, którą trzeba będzie teraz uzupełnić podczas podlewania. Wraz z nowym zasobem wody wnosi się do tego mikrośrodowiska, nowe minerały, które spowodują, że rośliny będą nieustannie rosły. I wtedy pielęgnacja lasu w szkle stanie się konieczna – będzie trzeba znowu podlewać ogród i wycinać nadmiernie rozrastające się rośliny.
Przycinanie roślin
Zamknięte wewnątrz lasu w szkle rośliny pobierają z podłoża składniki mineralne, które są im niezbędne do procesu budowania nowych tkanek – pędów, liści i kwiatostanów. Obumierające tkanki tworzą zaś martwą materię organiczną, która trafia do gleby i z pomocą mikroflory glebowej zostaje poddana procesowi mineralizacji do jonów, które rośliny pobierają, dzięki czemu możliwe jest ich prawidłowe funkcjonowanie.
Dzięki obiegowi materii i wody, a także czynnikom, którymi działa się na rośliny (m.in. zmodyfikowanemu składowi gazowemu powietrza) ulegają one miniaturyzacji i nie rozrastają się nadmiernie, jednak ma to miejsce tylko w przypadku zamkniętego lasu.
Czy wiesz, że...
Twórcą najpopularniejszego lasu w słoiku jest Davit Latimer, francuski botanik, który swój las w słoiku założył w 1960 roku. Ostatni raz podlał rośliny w 1972 roku, po czym słój nie był otwierany przez ponad 40 lat. Wewnątrz zamkniętego słoja, przebiega bez zakłóceń proces fotosyntezy, woda samodzielnie paruje i się skrapla.